व्याकृताः प्रत्ययाद्यैश्च धातुसन्धिसमासतः ।
शब्दा यत्र व्याकरणमेतद्धि बहुलिङ्गतः ॥ ४३ ॥
अन्वयः—यत्र शब्दाः प्रत्ययाद्यैः धातुसन्धिसमासतः बहुलिङ्गतः व्याकृतः, एतद्धि व्याकरणम् ॥ ४३ ॥
व्याख्या—यत्र = यस्मिन् ग्रन्थे, शब्दाः = पदानि, प्रत्ययाद्यैः प्रकृत्युत्तरं जायमानैः शब्दांशैः, धातुभिः= क्रियाभिः, सन्धिभिः = संयोगादिभिः समासैः = तत्पुरुषादिसमासैः, बहुभिः=पुं- स्त्रीक्लीबभेदैः लिङ्गैश्च, व्याकृताः= साधिताः, एतत् हि = एतदेव हि, व्याकरणम् = व्याक्रियन्ते व्युत्पाद्यन्ते शब्दाः अनेनेति बोध्यः ॥ ४३ ॥
हिन्दी—जिसमें प्रत्यय, उपसर्ग, धातु, संधि, समास और लिङ्गों के द्वारा शब्द सिद्ध किये जाते हैं, उसे व्याकरण कहते हैं ॥४३ ॥
व्याकृता इति। यत्र शब्दाः प्रत्ययाद्यैः धातुभिः सन्धिभिः समासैः बहुभिः पुंस्त्रीक्लीबभेदैः लिङ्गैश्च व्याकृताः साधिताः एतत् हि एतदेव व्याकरगम् ॥ ४३ ॥
व्याकृताः प्रत्ययाद्यैश्च धातुसन्धिसमासतः ।
शब्दा यत्र व्याकरणमेतद्धि बहुलिङ्गतः ॥ ४३ ॥
अन्वयः—यत्र शब्दाः प्रत्ययाद्यैः धातुसन्धिसमासतः बहुलिङ्गतः व्याकृतः, एतद्धि व्याकरणम् ॥ ४३ ॥
व्याख्या—यत्र = यस्मिन् ग्रन्थे, शब्दाः = पदानि, प्रत्ययाद्यैः प्रकृत्युत्तरं जायमानैः शब्दांशैः, धातुभिः= क्रियाभिः, सन्धिभिः = संयोगादिभिः समासैः = तत्पुरुषादिसमासैः, बहुभिः=पुं- स्त्रीक्लीबभेदैः लिङ्गैश्च, व्याकृताः= साधिताः, एतत् हि = एतदेव हि, व्याकरणम् = व्याक्रियन्ते व्युत्पाद्यन्ते शब्दाः अनेनेति बोध्यः ॥ ४३ ॥
हिन्दी—जिसमें प्रत्यय, उपसर्ग, धातु, संधि, समास और लिङ्गों के द्वारा शब्द सिद्ध किये जाते हैं, उसे व्याकरण कहते हैं ॥४३ ॥
व्याकृता इति। यत्र शब्दाः प्रत्ययाद्यैः धातुभिः सन्धिभिः समासैः बहुभिः पुंस्त्रीक्लीबभेदैः लिङ्गैश्च व्याकृताः साधिताः एतत् हि एतदेव व्याकरगम् ॥ ४३ ॥
Та часть о том, как слова образуются с помощью суффиксов, префиксов, корней, союзов, составных частей и родами, называется грамматикой. (речь идет о Панини Аштадхьяй)